ძირითადი მასალა

კურსი: დამამთავრებელი კლასების ბიოლოგია > თემა 8

გაკვეთილი 7: იმუნური სისტემა

შესავალი ვირუსებში

Google–ის საკლასო ოთახი

რა არის ვირუსი. ვირუსის სტრუქტურა და უჯრედის ინფიცირება მის მიერ.

საკვანძო საკითხები:

ვირუსი არის ინფექციური ნაწილაკი, რომელიც გასამრავლებლად მასპინძელ უჯრედს „იტაცებს“ და მის მექანიზმს იყენებს ახალი ვირუსების წარმოსაქმნელად.
ვირუსი შედგება დნმ-ის ან რნმ-ის გენომისგან, რომელიც მოთავსებულია ცილოვან გარსში — კაფსიდში. ზოგიერთ ვირუსს აქვს დამატებითი გარე მემბრანა გარსის სახით.
ვირუსები საკმაოდ მრავალფეროვანნი არიან. მათ აქვთ სხვადასხვაგვარი ფორმები და სტრუქტურები, სხვადასხვა ტიპის გენომები და ისინი განსხვავებულ მასპინძელ უჯრედებს აინფიცირებენ.
გასამრავლებლად ვირუსები აინფიცირებენ მასპინძელ უჯრედებს და აპროგრამებენ მათ ისე, რომ ვირუსების მწარმოებელი „ქარხნები“ გახდნენ.

შესავალი

მეცნიერების გამოთვლით, ნებისმიერ მოცემულ მომენტში დაახლოებით

10^{31}

ვირუსი არსებობს

^{1}

. ეს არის ერთიანი, რომელსაც

31

ნული მოსდევს! როგორმე რომ მოგეხერხებინათ ამ

10^{31}

-ივე ვირუსის მოგროვება და მათი ერთმანეთზე დაწყობა ერთ ხაზად, ვირუსებისგან შემდგარი ეს სვეტი დაახლოებით

200

სინათლის წელიწადის მანძილზე გადაიჭიმებოდა კოსმოსში. სხვაგვარად თუ ვიტყვით, დედამიწაზე ათ მილიონჯერ უფრო მეტი ვირუსია, ვიდრე ვარსკვლავები — მთელ სამყაროში

^{2}

ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ

10^{31}

ვირუსია ჩასაფრებული და ცდილობს, დაგვაინფიციროს? რეალურად, ამ ვირუსთა უდიდესი ნაწილი ოკეანეებშია, სადაც ისინი ბაქტერიებსა და სხვა მიკრობებს უტევენ

^{3}

. ალბათ, უცნაურად ჟღერს ის ფაქტი, რომ ბაქტერია შესაძლოა, ვირუსით დაინფიცირდეს, მაგრამ მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ ყველა ტიპის ცოცხალი ორგანიზმი, სავარაუდოდ, ერთი ვირუსის მატარებელი მაინცაა!

რა არის ვირუსი?

ვირუსი არის მცირე ზომის ინფექციური ნაწილაკი, რომელსაც გამრავლება მხოლოდ მასპინძელი უჯრედის დაინფიცირების გზით შეუძლია. ვირუსები „იტაცებენ“ მასპინძელ უჯრედს და მის რესურსებს უფრო მეტი ვირუსის წარმოსაქმნელად იყენებენ, რასაც ისინი დიდწილად ამ მასპინძელი უჯრედის გადაპროგრამებითა და მისი ვირუსთა „ქარხანად“ გადაქცევის გზით ახერხებენ. ვინაიდან ვირუსებს არ შეუძლიათ დამოუკიდებლად (მასპინძელი ორგანიზმის გარეშე) გამრავლება, ისინი არ მიიჩნევიან ცოცხალ არსებებად. ვირუსებს არც უჯრედები აქვთ: ისინი ძალიან პატარები არიან — გაცილებით უფრო პატარები, ვიდრე ცოცხალი ორგანიზმების უჯრედები — და დიდწილად ნუკლეინის მჟავისა და ცილის შეფუთვებს წარმოადგენენ.

და მაინც, ვირუსებს საკმაოდ მნიშვნელოვანი საერთო მახასიათებლები აქვთ უჯრედულ სიცოცხლესთან. მაგალითად, მათ აქვთ ნუკლეინის მჟავის გენომები, რომელიც იმავე ტიპის გენეტიკურ კოდს ემყარება, როგორიც თქვენს უჯრედებში (და ყველა ცოცხალი ორგანიზმის უჯრედში) გამოიყენება. გარდა ამისა, უჯრედული სიცოცხლის მსგავსად, ვირუსებს აქვთ გენეტიკური ცვალებადობა და მათ შეუძლიათ ევოლუცია. ამგვარად, მართალია, ისინი არ „აკმაყოფილებენ“ სიცოცხლის განმარტებას, მაგრამ ვირუსები „საკამათო“ ზონაში იმყოფებიან (შესაძლოა, ვირუსები სულაც უკვდავები არიან, როგორც ზომბები ან ვამპირები!)

რა განასხვავებს ვირუსებს ბაქტერიებისგან?

მართალია, ორივეს შეუძლია, სხვა ორგანიზმი დააავადოს, მაგრამ ბიოლოგიურ დონეზე ბაქტერიები და ვირუსები ძალიან განსხვავდებიან ერთმანეთისგან. ბაქტერიები პატარები და ერთუჯრედიანები არიან, თუმცა ისინი წარმოადგენენ ცოცხალ ორგანიზმებს, რომლებსაც გასამრავლებლად არ სჭირდებათ მასპინძელი უჯრედი. ამ განსხვავების გამო ბაქტერიული და ვირუსული ინფექციები სრულიად სხვადასხვაგვარად იკურნება. მაგალითად, ანტიბიოტიკები ძალიან გამოსადეგია ბაქტერიების წინააღმდეგ, ვირუსების წინააღმდეგ კი — არა.

გარდა ამისა, ბაქტერიები ვირუსებზე გაცილებით უფრო დიდები არიან. ტიპური ვირუსის დიამეტრი დაახლოებით

20

-

300

ნანომეტრია

(

1

ნმ

=

10^{-9}

მ

)

^{4}

. ეს საკმაოდ მცირე ზომაა ისეთ ბაქტერიასთან შედარებით, როგორიც E. coli-ა, რომლის დიამეტრიც დაახლოებით

1000

ნმ - ი ა

! ქინძისთავის წვერზე ათობით მილიონი ვირუსი დაეტევა.

გააჩნია, როდის დასვამთ ამ შეკითხვას! მეცნიერებმა ბოლო წლებში უფრო და უფრო დიდი ვირუსები აღმოაჩინეს. ამ მომენტისთვის ჩვენთვის ცნობილი ყველაზე დიდი ვირუსია პითოვირუსი (ლათ. Pithovirus). პითოვირუსი ამებებს აინფიცირებს და მას ჩხირისებრი ფორმა აქვს. მისი სიგრძე

1, 5

µm

-ია, დიამეტრი კი —

0, 5

µm

^{5}

რაც მას ზოგიერთ უჯრედზე უფრო დიდი ზომისასაც კი ხდის!

უნდა აღინიშნოს, რომ პითოვირუსი აშკარა გამონაკლისს წარმოადგენს. ვირუსთა უდიდესი ნაწილის დიამეტრი მერყეობს

20

-

300

ნმ

-ებს შორის და ისინი უჯრედებზე გაცილებით უფრო მცირე ზომისანი არიან.

ვირუსის სტრუქტურა

სამყაროში მრავალი სხვადასხვა ტიპის ვირუსი არსებობს, ამიტომ ვირუსები მნიშვნელოვნად მრავალფეროვანნი არიან ზომის, ფორმისა და სასიცოცხლო ციკლის მიხედვით. თუკი გაინტერესებთ, ზუსტად რამდენად, გირჩევთ, მოინახულოთ ვებსაიტი ViralZone. შემთხვევითობის პრინციპით დააწკაპეთ რამდენიმე ვირუსს და ნახეთ, რამდენად უჩვეულო ფორმებსა და მახასიათებლებს აღმოაჩენთ!

მიუხედავად ამისა, ვირუსები იზიარებენ რამდენიმე საკვანძო მახასიათებელს. მათ შორისაა:

ცილის დამცავი გარსი, ანუ კაფსიდი
კაფსიდში „გამომწყვდეული“ ნუკლეინის მჟავის გენომი, რომელიც დნმ-ის ან რნმ-ისგან შედგება
მემბრანის შრე, რომელსაც გარეგანი გარსი ეწოდება (რაც აქვს ზოგიერთ ვირუსს, თუმცა არა — ყველას)

მოდით, უფრო დეტალურად განვიხილოთ ამ მახასიათებელთაგან თითოეული.

სახეცვლილი სურათის წყაროა „ციტომეგალოვირუსის აგებულება“. ემანუელ ბუტე, CC BY-SA 2,5. სახეცვლილი სურათი ვრცელდება CC BY-SA 2,5 ლიცენზიით.

ვირუსთა კაფსიდები

ვირუსის კაფსიდი, ანუ ცილოვანი გარსი, ცილის მრავალი მოლეკულისგან შედგება (და არა — უბრალოდ ერთი, ღრუანი ცილისგან). ცილები ერთიანდებიან კაფსომერების წარმოსაქმნელად, რომლებიც ერთად ქმნიან კაფსიდს. კაფსიდის ცილები ყოველთვის ვირუსის გენომითაა დაშიფრული, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათი შექმნის ინსტრუქციები ვირუსშია და არა — მასპინძელ უჯრედში.

შეგიძლიათ, კაფსიდი ფეხბურთის ბურთად წარმოიდგინოთ, რომელზეც თეთრი ექვსკუთხედები და შავი ხუთკუთხედები კაფსომერებს წარმოადგენენ.

მარცხნივ: სახეცვლილი სურათის წყაროა „პარვოვირუსების ვირიონი," მფლობელი ViralZone/Swiss Institute of Bioinformatics, CC BY-NC 4,0. მარჯვნივ: „ფეხბურთის ბურთი," ავტორი Pumbaa80, CC BY-SA 3,0.

ზოგიერთი ვირუსის კაფსიდი შედარებით უფრო მარტივია და ერთი ცილის მრავალი ასლისგან შედგება. ძაღლის პარვოვირუსს, ძალიან მცირე ზომის ვირუსს, რომელიც ძაღლებს აინფიცირებს, აქვს კაფსიდი, რომელიც ერთისა და იმავე კაფსიდური ცილის

60

ასლისგან შედგება. კაფსიდს ქმნის

12

კაფსომერი, რომელთაგან თითოეულიც

5

კაფსიდურ ცილას შეიცავს. სხვა ვირუსთა კაფსიდები უფრო კომპლექსურია და რამდენიმე განსხვავებული ცილის მრავალი ასლისგან შედგება.

კაფსიდები მრავალი ფორმის არსებობს, თუმცა ხშირ შემთხვევაში მათ ქვემოთ ჩამოთვლილი ფორმებიდან ერთ-ერთი (ან ამ ფორმათა სახესხვაობა) ახასიათებთ:

იკოსაედრული (ოცწახნაგა) — იკოსაედრულ კაფსიდებს ოცი წახნაგი აქვთ, სახელი კი ოცწახნაგა ფიგურის, იკოსაედრის, მიხედვით ეწოდათ.
ფილამენტური (ძაფისებრი) — ფილამენტურ კაფსიდებს სახელი თავიანთი ხაზოვანი, წვრილი, ძაფისებრი ფორმის გამო ეწოდათ. მათ ზოგჯერ ჩხირისებრს ან სპირალურსაც უწოდებენ.
კუდიანი (თავისა და კუდის სტრუქტურა) — ამგვარი კაფსიდები ფილამენტური და იკოსაედრული ფორმების ერთგვარ ჰიბრიდს წარმოადგენენ. ისინი მეტწილად შედგება ფილამენტური კუდისა და მასზე მიბმული იკოსაედრული თავისგან.
ვირუსთა კაფსიდების იკოსაედრული (სფერულის მსგავსი), ფილამენტური (ძაფისებრი) და კუდიანი (იკოსაედრული თავი, რომელიც ფილამენტურ კუდზეა მიბმული) ფორმები.
სახეცვლილი სურათის წყაროა „უგარსო იკოსაედრული ვირუსი," „უგარსო სპირალური ვირუსი" და „კუდიანი ფაგი", ანდერსონ ბრიტო, CC BY-SA 3,0. სახეცვლილი სურათი ვრცელდება CC BY-SA 3,0 ლიცენზიით.

ვირუსთა გარსები

კაფსიდთან ერთად, ზოგ ვირუსს გარე ლიპიდური მემბრანა, გარსიც აქვს, რომელიც მთელ კაფსიდს ფარავს.

გარსიანი ვირუსები არ იძლევიან „ინსტრუქციებს“ გარსის ლიპიდების წარმოსაქმნელად. ამის ნაცვლად, ისინი მასპინძელი უჯრედის მემბრანის ნაწილს „იპარავენ“, როდესაც მას ტოვებენ. მიუხედავად ამისა, გარსები შეიცავს ისეთ ცილებს, რომლებიც ვირუსითაა განსაზღვრული, რაც ხშირად ვირუსულ ნაწილაკებს მასპინძელ უჯრედებთან მიბმაში ეხმარება.

მართალია, გარსები ხშირია, განსაკუთრებით ცხოველთა ვირუსებში, მაგრამ ისინი ყველა ვირუსში არ გვხვდება (ანუ ისინი ვირუსთა უნივერსალურ მახასიათებელს არ წარმოადგენენ).

ვირუსების გენომები

ყველა ვირუსს აქვს გენეტიკური მასალა (გენომი), რომელიც ნუკლეინის მჟავისგან შედგება. თქვენ, სხვა უჯრედული სიცოცხლის მსგავსად, გენეტიკური მასალის სახით დნმ-ს იყენებთ. ვირუსებს, მეორე მხრივ, საამისოდ შეუძლიათ რნმ-ის ან დნმ-ის (ორივე ნუკლეინის მჟავის ტიპს წარმოადგენს) გამოყენება.

დნმ ხშირად ორჯაჭვიანი წარმოგვიდგენია, რნმ კი — ერთჯაჭვიანი, ვინაიდან ისინი სწორედ ამ ფორმებით გვხვდებიან ჩვენს უჯრედებში. მიუხედავად ამისა, ვირუსებს ჯაჭვიანობისა და ნუკლეინის მჟავის ტიპის ყველა შესაძლო კომბინაცია აქვთ (ორჯაჭვიანი დნმ, ორჯაჭვიანი რნმ, ერთჯაჭვიანი დნმ, ერთჯაჭვიანი რნმ). ვირუსული გენომები გამოირჩევიან ფორმების, ზომებისა და ვარიანტების მრავალფეროვნებით, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი უჯრედული ორგანიზმების გენომებზე ბევრად უფრო მცირე ზომისანი არიან.

ვირუსული გენომები ძალიან პატარები არიან! მათი სიგრძე, როგორც წესი,

2,

000

-დან რამდენიმე ასეულ ათას ნუკლეოტიდამდე მერყეობს (ნუკლეოტიდი დნმ-ისა და რნმ-ის „ერთეულია“)

^{6}

შედარებისთვის, ბაქტერია E. coli-ს გენომის სიგრძე

4, 6

მილიონი

ნუკლეოტიდია, თქვენი გენომისა კი —

6, 6

მილიარდი

ნუკლეოტიდი!

აღსანიშნავია, რომ დნმ-ისა და რნმ-ის შემცველი ვირუსები იმავე გენეტიკურ კოდს იყენებენ, როგორსაც ცოცხალი უჯრედები. ასე რომ არ ყოფილიყო, ისინი ვერ მოახერხებდნენ თავიანთი მასპინძელი უჯრედების გადაპროგრამებას!

რა არის ვირუსული ინფექცია?

ყოველდღიურ ცხოვრებაში ჩვენ ვირუსული ინფექციები წარმოგვიდგენია არასასიამოვნო სიმპტომების კოლექციად, რომელიც ვირუსის შეყრისას ვლინდება, მაგალითად, გრიპის ან ჩუტყვავილას დროს. მაგრამ ზუსტად რა ხდება თქვენს სხეულში, როდესაც ვირუსი გაქვთ?

მიკროსკოპულ მასშტაბში თუ ვისაუბრებთ, ვირუსული ინფექცია გულისხმობს, რომ მრავალი ვირუსი იყენებს თქვენს უჯრედებს ვირუსთა უფრო მეტი ასლის წარმოსაქმნელად. ვირუსის სასიცოცხლო ციკლი არის წყება იმ საფეხურებისა, რომელთა განმავლობაშიც ვირუსი პოულობს მასპინძელ უჯრედს და იჭრება მასში, „აპროგრამებს“ მას ვირუსული დნმ-ისა თუ რნმ-ის ინსტრუქციების მიცემით და იყენებს მასპინძლის რესურსებს, რათა უფრო მეტი ვირუსული ნაწილაკი წარმოქმნას (ვირუსული „პროგრამის“ შედეგი).

ტიპური ვირუსის სასიცოცხლო ციკლის დაყოფა ხუთ დიდ საფეხურად შეგვიძლია (თუმცა ამ საფეხურთა დეტალები განსხვავებულია თითოეული ვირუსისთვის):

მიბმა. ვირუსი ამოიცნობს და ებმის მასპინძელ უჯრედს მის ზედაპირზე არსებული რეცეპტორი მოლეკულის მეშვეობით.
ვირუსი თავის რეცეპტორს უკავშირდება მასპინძელ უჯრედზე.
სახეცვლილი სურათის წყაროა „ვირუსის მიმაგრება მასპინძელ უჯრედზე," მფლობელი ViralZone/Swiss Institute of Bioinformatics, CC BY-NC 4,0.
მიბმის დროს ვირუსის კაფსიდის განსაზღვრული ცილა ფიზიკურად „ეწებება“ მასპინძელი უჯრედის მემბრანაზე არსებულ განსაზღვრულ მოლეკულას.
ეს მოლეკულა, რომელსაც რეცეპტორი ეწოდება, როგორც წესი, ცილაა. ვირუსი მასნპიძელ უჯრედებს მათი რეცეპტორების მიხედვით ამოიცნობს, ისეთი უჯრედი კი, რომელსაც რეცეპტორები არ აქვს, არ შეიძლება, ვირუსით დაინფიცირდეს.
შესვლა/შეჭრა. ვირუსი ან მისი გენეტიკური მასალა იჭრება უჯრედში.
უჯრედში ვირუსის შესვლის ერთ-ერთი დამახასიათებელი გზაა მის მემბრანასთან შერწყმა, რაც განსაკუთრებით ხშირია გარსიან ვირუსებში. ვირუსებს აგრეთვე შეუძლიათ, „მოატყუონ“ უჯრედი და შეაშვებინონ თავი ტრანსპორტირების იმ პროცესის დროს, რომელსაც ენდოციტოზი ეწოდება. ზოგ ვირუსს პირდაპირ შეჰყავს თავისი დნმ უჯრედში!
შესვლის გზებია: ენდოციტოზი (რომლის დროსაც უჯრედის მემბრანა ჩაიზნიქება და ვირუსი ბუშტუკში მოექცევა), ვირუსული ნაწილაკის პირდაპირი შერწყმა მემბრანასთან და მისი შიგთავსის უჯრედში გამოთავისუფლება.
სახეცვლილი სურათის წყაროა „ვირუსის შესვლა," მფლობელი ViralZone/Swiss Institute of Bioinformatics, CC BY-NC 4,0.
გენომის რეპლიკაცია და გენის ექსპრესია. ვირუსული გენომი კოპირდება, მისი გენები კი ექსპრესირდებიან ახალი ვირუსული ცილების წარმოსაქმნელად.
ვირუსული გენომის ასლი მზადდება და მისი გენები ექსპრესირდება ვირუსული ცილების საწარმოებლად.
სახეცვლილი სურათის წყაროა „პლიუსჯაჭვიანი რნმ ვირუსის რეპლიკაცია," მფლობელი ViralZone/Swiss Institute of Bioinformatics, CC BY-NC 4,0.
ეს საფეხური მოიცავს ვირუსული გენომის კოპირებასა და უფრო მეტი ვირუსული ცილის წარმოქმნას, რათა შესაძლებელი გახდეს ახალი ვირუსული ნაწილაკების აწყობა.
ამ პროცესებში გამოიყენება მასპინძელი უჯრედის მასალები (მაგალითად, ახალი დნმ-ის ან რნმ-ის წარმოსაქმნელად საჭირო ნუკლეოტიდები) და არა — ვირუსისა. რეპლიკაციისა და გენთა ექსპრესიისთვის საჭირო „მექანიზმის“ დიდი ნაწილიც მასპინძელი უჯრედისაა. მაგალითად, ინფორმაციული რნმ-ები (ი-რნმ-ები), რომლებიც ვირუსულ გენებს აკოდირებენ, მასპინძელი უჯრედის რიბოსომების გამოყენებით ტრანსლირდებიან ვირუსულ ცილებად. მიუხედავად ამისა, განსაზღვრული საფეხურების, მაგალითად, რნმ-ის შემცველი ვირუსის გენომის კოპირების, განხორციელება შეუძლებელია მასპინძელი უჯრედის ფერმენტებისთვის. ასეთ შემთხვევებში ვირუსებს თავიანთი ფერმენტების კოდირება უწევთ.
წარმოქმნილი ვირუსული ცილები სხვადასხვაგვარია განსხვავებული ვირუსების შემთხვევაში. ყველა ვირუსმა აუცილებლად უნდა დააკოდიროს კაფსიდის ცილები, გარსიანი ვირუსები კი, როგორც წესი, გარსის ცილებსაც (რომლებიც მათ ხშირად მასპინძლის „ამოცნობაში“ ეხმარება) აკოდირებენ. ვირუსები ზოგჯერ აგრეთვე აკოდირებენ იმ ცილებს, რომლებიც მანიპულირებენ მასპინძლის გენომით (მაგ., მასპინძელი უჯრედის დაცვის დაბლოკვით ან გენთა ექსპრესიის ვირუსის სასარგებლოდ წარმართვით), ეხმარებიან ვირუსული გენომის რეპლიკაციას ან გარკვეულ როლს ასრულებენ ვირუსის სასიცოცხლო ციკლის სხვა ნაწილებში.
აწყობა. გენომის ასლებითა და ვირუსული ცილებით ახალი ვირუსული ნაწილაკები იწყობა.
ახალი ვირუსის აწყობის დროს ახლად წარმოქმნილი კაფსიდური ცილები ერთიანდება კაფსომერების წარმოსაქმნელად, რომლებიც სხვა კაფსომერებს უკავშირდებიან და დასრულებული ფორმის კაფსიდს აგებენ.
ზოგიერთი ვირუსი, მაგალითად, კუდიანი (თავისა და კუდის სტრუქტურის მქონე) ვირუსები, თავდაპირველად „ცარიელ“ კაფსიდს აწყობს და მხოლოდ ამის შემდეგ ავსებს მას ვირუსული გენომით. სხვა ვირუსები კაფსიდს ვირუსული გენომის გარშემო აგებენ, როგორც ეს ქვემოთაა ნაჩვენები.
კაფსიდის ცილები ვირუსული გენომის გარშემო ეწყობა და ახალ ვირისუსულ ნაწილაკს წარმოქმნის, რომლის შუაგულშიც (კაფსიდის შიგნით) გენომია მოთავსებული.
სახეცვლილი სურათის წყაროა „კაფსიდის აწყობა/შეფუთვა ციტოპლაზმაში," მფლობელი ViralZone/Swiss Institute of Bioinformatics, CC BY-NC 4,0.
გამოთავისუფლება/გამოსვლა. დასრულებული ვირუსული ნაწილაკები გამოდიან უჯრედიდან და მათ უკვე შეუძლიათ სხვა უჯრედების დაინფიცირება.
ვირუსი უჯრედიდან შეიძლება გამოვიდეს უჯრედის ლიზისის, ეგზოციტოზისა და პლაზმური მემბრანიდან გამოკვირტვის გზით.
სახეცვლილი სურათის წყაროა „ვირუსის გამოსვლა," მფლობელი ViralZone/Swiss Institute of Bioinformatics, CC BY-NC 4,0.
ვირუსის სასიცოცხლო ციკლის ბოლო საფეხური მასპინძელი უჯრედიდან ახლად წარმოქმნილი ვირუსების გამოთავისუფლებაა. სხვადასხვა ტიპის ვირუსები განსხვავებულ გზებს იყენებენ უჯრედიდან გამოსასვლელად: ზოგიერთი შლის მასპინძელ უჯრედს (პროცესი, რომელსაც ლიზისი ეწოდება), სხვანი უჯრედის საექსპორტო სისტემებს იყენებენ (ეგზოციტოზი), ზოგი ვირუსი კი პლაზმური მემბრანიდან „გამოიკვირტება“ და მისი მცირე ნაწილიც მიაქვს თან.
ზოგჯერ ახალი ვირუსების გამოთავისუფლება კლავს მასპინძელ უჯრედს (მაგალითად, ის მასპინძელი უჯრედები, რომლებიც ლიზისს განიცდიან, ვერ გადარჩებიან). სხვა შემთხვევებში მასპინძელი უჯრედიდან გამომავალი ვირუსები მას ხელუხლებელს ტოვებენ, რათა გაგრძელდეს ახალი ვირუსული ნაწილაკების წარმოქმნა.

ზემოთ მოცემული დიაგრამა გვიჩვენებს, თუ როგორ შეიძლება, ეს საფეხურები განხორციელდეს ერთჯაჭვიანი რნმ-გენომის მქონე ვირუსის შემთხვევაში. ვირუსთა სასიცოცხლო ციკლების რეალური მაგალითების სანახავად იხილეთ სტატიები ბაქტერიოფაგებისა (ბაქტერიების დამაინფიცირებელი ვირუსებისა) და ცხოველთა ვირუსების შესახებ.

სტატია ვრცელდება ლიცენზიით: CC BY-NC-SA 4,0.

ციტირებული შრომები:

Weitz, J. S., and Wilhelm, S. W. (1-ლი ივლისი, 2013). An ocean of viruses. In The scientist. წყარო: http://www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/36120/title/An-Ocean-of-Viruses/.
Zimmer, C. (20 თებერვალი, 2013). An infinity of viruses. In The loom: A blog by Carl Zimmer. წყარო: http://phenomena.nationalgeographic.com/2013/02/20/an-infinity-of-viruses/.
Suttle, C. A. (2007). Marine viruses - major players in the global ecosystem. Nat. Rev. Microbiol.,. 5(10), 801-12.
ვირუსი. (4 მაისი, 2016). მოძიების თარიღი და ადგილი: 10 მაისი, 2016 Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Virus.
პითოვირუსი. (26 მარტი, 2016). მოძიების თარიღი და ადგილი: 10 მაისი, 2016 Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Pithovirus.
How big are genomes? (n.d.). წყარო: http://www.weizmann.ac.il/plants/Milo/images/How%20big%20is%20the%20genome120112Clean.pdf.
Pierson, T. C. (2 ნოემბერი, 2012). The flavivirus lifecycle. In Labs at NIAID. წყარო: https://www.niaid.nih.gov/research/ted-c-pierson-phd

დამატებითი ბიბლიოგრაფია:

Acheson, N. H. (2007). Introduction to virology. In Fundamentals of molecular virology. (1st ed., pp. 1-17). Hoboken, NJ: Wiley.

Bollati, M., Alvarez, K., Assenberg, R., Baronti, C., Canard, B., Cook, S., Coutard, B., Decroly, E., de Laballerie, X., Gould, E. A., Grard, G., Grimes, J. M., Hilgenfeld, R., Jansson, A. M., Malet, H., Mancini, E. J., Mastrangelo, E., Mattevi, A., Milani, M., Moureau, G., Neyts, J., Owens, R. J., Ren, J., Selisko, B., Speroni, S., Steuber, H., Stuart, D. I., Unge, T., and Bolognesi, M. (2010). Structure and functionality in flavivirus NS-proteins: Perspectives for drug design. Antiviral Res., 87(2), 125-148. http://dx.doi.org/10,1016/j.antiviral.2009,11.009.

Bortman, H. (6 სექტემბერი, 2010). Tracking viruses back in time. In Astrobiology magazine. წყარო: http://www.astrobio.net/topic/origins/extreme-life/tracking-viruses-back-in-time/.

Purves, W. K., Sadava, D. E., Orians, G. H., and Heller, H.C. (2003). Viruses: Reproduction and recombination. In Life: the science of biology (7th ed., pp. 258-263). Sunderland, MA: Sinauer Associates.

Racaniello, V. (6 სექტემბერი, 2013). How many viruses on Earth? In Virology blog: About viruses and viral disease. წყარო: http://www.virology.ws/2013/09/06/how-many-viruses-on-earth/.

Raven, P. H. and Johnson, G. B. (2002). The nature of viruses. In Biology (6th ed., p. 667). Boston, MA: McGraw-Hill.

Reece, J. B., Urry, L. A., Cain, M. L., Wasserman, S. A., Minorsky, P. V., and Jackson, R. B. (2011). A borrowed life. In Campbell biology (10th ed., pp. 392-393). San Francisco, CA: Pearson.

Reece, J. B., Urry, L. A., Cain, M. L., Wasserman, S. A., Minorsky, P. V., and Jackson, R. B. (2011). Structure of viruses. In Campbell biology (10th ed., pp. 394-395). San Francisco, CA: Pearson.

Reece, J. B., Urry, L. A., Cain, M. L., Wasserman, S. A., Minorsky, P. V., and Jackson, R. B. (2011). Viruses replicate only in cells . In Campbell biology (10th ed., pp. 395-403). San Francisco, CA: Pearson.

Travis, J. (2009). All the world's a phage. Science News, 2(164), 26-27. http://www.jstor.org/stable/3982016.

Zika virus (strain Mr 766). (n.d.) In ViralZone. წყარო: http://viralzone.expasy.org/all_by_protein/6756.html.

გსურთ, შეუერთდეთ დისკუსიას?

შესვლა

დავალაგოთ:

😊
გამოქვეყნების თარიღია 4 წლის წინ. მომხმარებლის 😊 გზავნილზე „რნმ მტარებელი ვირუსისითვი...“ პირდაპირი ბმული
რნმ მტარებელი ვირუსისითვის სტარტ კოდონი იგივეა რაც მასპინძლისთვის?
Button navigates to signup pageდატოვეთ კომენტარი მომხმარებლის 😊 გზავნილზე „რნმ მტარებელი ვირუსისითვი...“
(1 მოწონება)
პასუხი
- BlackArrow
  გამოქვეყნების თარიღია 5 თვის წინ. მომხმარებლის BlackArrow გზავნილზე „არა რა თქმა უნდა. ვირუსულ...“ პირდაპირი ბმული
  არა რა თქმა უნდა. ვირუსული გენეტიკური ინფორაციის მასპინძელ უჯრედში რეალიზაცია ძალიან რთული ბიოქიმიური საკითხია, მაგრამ რაღაც ნიშნის მიხედვით თუ გავაერთიანებთ ამ ბიოქიმიურ რეაქციებს, მარტივად გასაგები გახდება. კერძოდ, რნმ მატარებელი ვირუსებიდან ზოგს აქვს დადებითი რნმ, რაც იმას ნიშნავს რომ აღნიშნულ ნუკლეინის მჟავას არ სჭირდება მოდიფიცირება ტრანსლაციის პროცესში მონაწლეობისათვის, ზოგი კი არის უარყოფითი რნმ-ს მატარებელი, ეს კი იმას ნიშნავს რომ ჯერ უნდა აეწყოს მისი კომპლემენტარული რნმ და შემდეგ მასზე მოხდეს ცილების აწყობა. ასევე არსებობენ ვირუსები, რომელთა რნმ-ს არ აქვს "ქუდები" (ანუ ტრანსლაციიის მაინიცირებელი ბოლოები) ამ შემთხვევაში ვირუსულ გენეტიკურ ინფორმაციასთან არსებული ვირუსული ფერმენტები ართმევენ "ქუდებს" უჯრედის რნმ-ს და აკერებენ ვირუსის გენეტიკურ ინფორმაციას. ზოგადადაც, ვირუსის ფერმენტები აუცილებელია მისი გენეტიკური ინფორმაციიის რეალიზაციისათვის. თუ დაინტერესდი ამ თემით, შეგიძლია მოიძიო ინფორმაცია "ვირუსის სასიცოცხლო ციკლის" შესახებ.
  Button navigates to signup page
  (1 მოწონება)

გესმით ინგლისური? დააწკაპუნეთ აქ და გაეცანით განხილვას ხანის აკადემიის ინგლისურენოვან გვერდზე.