ძირითადი მასალა
ბიოლოგია
კურსი: ბიოლოგია > თემა 27
გაკვეთილი 2: ნეირონი და ნერვული სისტემა- ნეირონის ანატომია
- ნეირონის სტრუქტურისა და ფუნქციის ზოგადი მიმოხილვა
- ნატრიუმ-კალიუმის ტუმბო
- ნატრიუმ-კალიუმის ტუმბოს ვიდეოს შესწორება
- მემბრანული პოტენციალი
- ელექტროტონური და მოქმედების პოტენციალები
- იმპულსის ნახტომისებრი გავრცელება ნეირონში
- ნეირონული სინაფსები (ქიმიური)
- სინაფსი
- ნეირომედიატორები და რეცეპტორები
- კ & პ: ნეირონის დეპოლარიზაცია, ჰიპერპოლარიზაცია და მოქმედების პოტენციალები
- დიდი ნახევარსფეროების ქერქის ფუნქციების მიმოხილვა
© 2023 Khan Academyგამოყენების პირობებიკონფიდენციალურობის პოლიტიკაშენიშვნა ქუქი-ჩანაწერებზე
ნეირონის სტრუქტურისა და ფუნქციის ზოგადი მიმოხილვა
გაიცანით ნეირონი და გლიური უჯრედი. როგორ ახერხებს ნეირონი ინფორმაციის მიღებასა და გადაცემას მისი სტრუქტურის მეშვეობით.
საიდან იცით, სად იმყოფებით?
თქვენი უნარი, აღიქვათ გარემო — დაინახოთ, მოისმინოთ და იყნოსოთ ის, რაც თქვენ გარშემოა — თქვენს ნერვულ სისტემაზეა დამოკიდებული. მასზე ასევე დამოკიდებულია თქვენი უნარი, ამოიცნოთ ადგილი, სადაც ხართ, და გაიხსენოთ, ყოფილხართ თუ არა აქ უკვე. მეტიც, შესაძლებლობა იმისა, რომ ჩაფიქრდეთ, თუ საიდან იცით, სად ხართ, თქვენს ნერვულ სისტემაზეა დამოკიდებული!
თუ თქვენი შეგრძნებები შეიცნობს საფრთხეს (''ოო, არა, სახლი იწვის!''), თქვენი მოქმედების უნარი დამოკიდებულია ნერვულ სისტემაზე. იმისათვის, რომ ეს საფრთხე გადალახოთ, ნერვული სისტემა უნებლიე რეაქციებს იყენებს, მაგალითად: ზრდის გულისცემის სიხშირეს და სისხლის მიდენას კუნთებისაკენ. ამით ის გეხმარებათ, რომ თავი გაართვათ საშიშროებას.
ყველა ეს პროცესი შეპირობებულია ურთიერთდაკავშირებული უჯრედებით, რომლებიც თქვენს ნერვულ სისტემას ქმნის. გულის, ფილტვებისა და კუჭის მსგავსად, ნერვული სისტემას სპეციალიზებული უჯრედებითაა აგებული. მათ შორისაა ნერვული უჯრედები (იგივე ნეირონები) და გლიური უჯრედები (იგივე გლიები). ნეირონები ნერვული სისტემის მთავარი ფუნქციური ერთეულებია. ისინი წარმოქმნიან ელექტრულ სიგნალებს, რომლებსაც მოქმედების პოტენციალებს ვუწოდებთ და რომლებიც მათ საშუალებას აძლევს, სწრაფად გადასცენ ინფორმაცია დიდ მანძილზე. გლიებიც აუცილებელია ნერვული სისტემის ფუნქციონირებისთვის, თუმცა ისინი მეტწილად ნეირონების მხარდაჭერით არიან დაკავებულნი.
ამ სტატიაში უფრო დეტალურად განვიხილავთ ნეირონებს, გლიებსა და ნერვულ სისტემებს. ვიხილავთ, როგორ უწყობს ხელს ნეირონების სტრუქტურა მათსავე ფუნქციას და როგორ ექცევიან ისინი ნეირონულ წრეებში, რომლებიც ამუშავებენ ინფორმაციას და იძლევიან პასუხს.
ადამიანის ნერვული სისტემა
ადამიანებსა და სხვა ხერხემლიანებში ნერვული სისტემის დაყოფა ორ დიდ სექციად შეგვიძლია: ცენტრალური ნერვული სისტემა და პერიფერიული ნევული სისტემა.
- ცენტრალური ნერვული სისტემა (ცნს) შედგება ტვინისა და ზურგის ტვინისგან. სწორედ ცნს-ში ხდება ინფორმაციის ანალიზი.
- პერიფერიული ნერვული სისტემა (პნს), რომელიც შედგება ნეირონებისა და ნეირონების ნაწილებისგან, რომლებიც ცნს-ის გარეთაა, მოიცავს სენსორულ ნეირონებსა და მოტორულ ნეირონებს. სენსორულ ნეირონებს სიგნალები ცნს-ში მიაქვს, მოტორულ ნეირონებს კი ცნს-დან გამოაქვს.
პნს-ს ნერვული უჯრედების სხეულები, მაგალითად, მოტორული (მამოძრავებელი) ნეირონებისა, რომლებიც აკონტროლებენ განივზოლიან კუნთს (იგივე ჩონჩხის კუნთს; ტიპი კუნთისა, რომელიც მკლავსა და ფეხში გვხვდება), ცნს-შია მოქცეულია. ამ მოტორულ ნეირონებს გრძელი მორჩები (აქსონები) აქვთ, რომლებიც გადაჭიმულნი არიან ცნს-დან იმ კუნთებამდე, რომლებსაც უკავშირდებიან (ინერვირებენ). პნს-ს სხვა ნერვული უჯრედების სხეულები, მაგალითად, სენსორული (მგრძნობიარე) ნეირონებისა, რომლებიც იძლევიან ინფორმაციას შეხების, პოზიციის, ტკივილისა და ტემპერატურის შესახებ, ცნს-ს გარეთაა მოთავსებული, სადაც ისინი გვხვდება კლასტერებში, რომლებსაც განგლიებს ვუწოდებთ.
აქსონები პერიფერიული ნეირონებისა, რომლებიც ზოგადი მარშრუტით გადაადგილდებიან, ერთიანდებიან და წარმოქმნიან ნერვებს.
ნეირონების კლასები
ადამიანის ნერვულ სისტემაში არსებული ნეირონები თავიანთი როლების მიხედვით სამ კლასად იყოფა: სენსორული (მგრძნობიარე) ნეირონები, მოტორული (მამოძრავებელი) ნეირონები და ინტერნეირონები (იგივე შუამდებარე ნეირონები).
სენსორული ნეირონები
სენსორული ნეირონები იღებენ ინფორმაციას სხეულის შიგნით და გარეთ მიმდინარე პროცესებზე და ეს ინფორმაცია გადასამუშავებლად მიაქვთ ცნს-ში. მაგალითად, ცხელ ნახშირს თუ აიღებთ, თითების წვეროებში არსებული სენსორული ნეირონები ცნს-ს გადასცემენ ინფორმაციას, რომ ის მართლაც ძალიან ცხელი იყო.
მოტორული ნეირონები
მოტორული ნეირონები ინფორმაციას სხვა ნეირონებისგან იღებენ და ბრძანებებს კუნთებს, ორგანოებსა და ჯირკვლებს გადასცემენ. მაგალითად, თუ გახურებული ნახშირი აიღეთ, თქვენი თითების კუნთებში ინერვირებული მოტორული ნეირონები ნახშირისთვის ხელის გაშვებას გაიძულებენ.
ინტერნეირონები
ინტერნეირონები, რომლებიც მხოლოდ ცნს-ში გვხვდება, ერთ ნეირონს მეორესთან აკავშირებს. ისინი სხვა ნეირონებისგან იღებენ ინფორმაციას (სენსორული ან ინტერნეირონებისგან) და ამ ინფორმაციას სხვა ნეირონებთან ავრცელებენ (მოტორულ ან ინტერნეირონულ).
მაგალითად, თუკი ცხელი ნახშირი აიღეთ, თქვენს თითის წვერებში არსებული სენსორული ნეირონებიდან სიგნალი გადაეცემა ზურგის ტვინის ინტერნეირონებს. ამ ინტერნეირონთაგან ზოგიერთი სიგნალს გადასცემს იმ მოტორულ ნეირონებს, რომლებიც თქვენი თითების კუნთებს აკონტროლებენ (და აიძულებენ მათ, ნახშირი დააგდონ), ხოლო დანარჩენი ინტერნეირონები ზურგის ტვინის გავლით თავის ტვინის ნეირონებს გადასცემენ სიგნალს, სადაც იგი ტკივილად აღიქმება.
ინტერნეირონები ნეირონთა ყველაზე მრავალრიცხოვანი კლასია. ისინი მონაწილეობენ ინფორმაციის დამუშავებაში, როგორც მარტივ რეფლექსურ წრეებში (მაგალითად, ცხელი ობიექტების მიერ გამოწვეულებში), ისე — თავის ტვინში არსებულ უფრო კომპლექსურ წრეებში. სწორედ თქვენს თავის ტვინში არსებული ინტერნეირონების კომბინაცია იძლევა იმის დასკვნის საშუალებას, რომ საგნები, რომლებიც ცხელი ნახშირივით გამოიყურებიან, სჯობს, ხელში არ აიღოთ, და გქონდეთ ეს ინფორმაცია სამომავლოდაც.
ნეირონის ძირითადი ფუნქციები
თუკი დაუკვირდებით ნეირონთა სამი კლასის როლებს, შეგიძლიათ, დაინახოთ ზოგადი სურათი იმისა, რომ ყველა ნეირონს აქვს სამი მთავარი ფუნქცია. ეს ფუნქციებია:
- სიგნალების (იგივე ინფორმაციის) მიღება.
- შემომავალი სიგნალების ინტეგრება (რათა გადაწყდეს, უნდა გადაიცეს თუ არა ინფორმაცია).
- სამიზნე უჯრედებისთვის (სხვა ნეირონებისთვის ან კუნთებისა თუ ჯირკვლებისთვის) სიგნალების გადაცემა.
ეს ნეირონული ფუნქციები ნეირონის ანატომიაშია ასახული.
ნეირონის ანატომია
ნეირონებს, სხვა უჯრედების მსგავსად, აქვთ უჯრედის სხეული (რომელსაც სომა ეწოდება). სომაში ნეირონის ბირთვია მოქცეული. ნეირონებს ბევრი ცილის წარმოება სჭირდებათ და ნეირონული ცილების უმეტესობა ასევე სომაში სინთეზირდება.
მრავალი მორჩი (გამონაზარდები თუ პროტრუზიები) უჯრედის სხეულიდან იშლება. მათ შორისაა ბევრი მოკლე, განტოტვადი მორჩი, რომელსაც დენდრიტი ეწოდება, და ცალკეული მორჩი, რომელიც, როგორც წესი, დენდრიტებზე უფრო გრძელია — აქსონი.
დენდრიტები
პირველი ორი ნეირონული ფუნქცია, შემომავალი ინფორმაციის მიღება და დამუშავება, როგორც წესი, დენდრიტებსა და უჯრედის სხეულში მიმდინარეობს. შემომავალი სიგნალები ან ამგზნებია — რაც ნიშნავს, რომ ისინი ნეირონს „ანთებს“ (წარმოქმნის ელექტრულ იმპულსს) — ან დამთრგუნველი (შემაკავებელი) — ანუ, ისინი ხელს უშლის ნეირონს „ანთებაში“.
ნეირონთა უმეტესობა შემომავალ სიგნალებს დენდრიტული ხეებიდან იღებს. ერთ ნეირონს შესაძლოა, დენდრიტების ერთზე მეტი კომპლექტი ჰქონდეს და მრავალი ათასი შემომავალი სიგნალი მიიღოს. იმპულსის წარმოსაქმნელად ნეირონის აგზნებულობას განაპირობებს შემომავალი ამგზნები და დამთრგუნველი სიგნალების ჯამი. თუკი ნეირონი საბოლოოდ ანთებულ მდგომარეობაში რჩება, ნერვული იმპულსი, იგივე მოქმედების პოტენციალი, აქსონზე გადაიტანება.
აქსონები
აქსონები რამდენიმე რამით განსხვავდებიან დენდრიტებისგან.
- დენდრიტები თანდათანობით ვიწროვდება და ისინი ხშირად მცირე გამონაზარდებით, ეკლებით, არის დაფარული. ამის საპირისპიროდ, აქსონები, როგორც წესი, მთელ სიგრძეზე ერთი დიამეტრისანი არიან და მათ არ აქვთ ეკლები.
- აქსონი უჯრედის სხეულს სპეციალური ადგილიდან, აქსონის შემაღლებიდან ტოვებს.
- დაბოლოს, მრავალი აქსონი დაფარულია სპეციალური მაიზოლირებელი ნივთიერებით, რომელსაც მიელინი ეწოდება და რომელიც ეხმარება აქსონს, ნერვული იმპულსი სწრაფად გადაიტანოს. მიელინი არ გვხვდება დენდრიტებზე.
აქსონის ბოლო მრავალ განშტოებად იყოფა და ივითარებს ბოლქვისებრ შეშუპებებს, რომლებსაც აქსონის ტერმინალები (ან ნერვის ტერმინალები) ეწოდება. ეს აქსონის ტერმინალები სამიზნე უჯრედებს უკავშირდებიან.
სინაფსები
ნეირონი-ნეირონთან კავშირები წარმოიქმნება დენდრიტებსა და სხვა ნეირონების უჯრედის სხეულებს შორის. ეს კავშირები, რომლებსაც სინაფსები ეწოდება, ის მონაკვეთებია, სადაც ინფორმაცია პირველი ნეირონიდან, პრესინაფსური ნეირონიდან, გადაიტანება სამიზნე ნეირონზე (პოსტსინაფსურ ნეირონზე). ნეირონებსა და ჩონჩხის კუნთებს შორის არსებულ სინაფსურ კავშირებს ნერვ-კუნთოვანი სინაფსები ეწოდება, ხოლო ნეირონებსა და გლუვი კუნთის უჯრედებს ან ჯირკვლებს შორის არსებულ კავშირებს — ნეიროეფექტორული სინაფსები.
სინაფსებისა და შეერთებების უმეტესობაში ინფორმაცია გადაიცემა ქიმიური მესენჯერების, ნეიროტრანსმიტერების, სახით. როდესაც მოქმედების პოტენციალი აქსონში მიემართება ქვემოთ და აღწევს აქსონის ტერმინალს, იგი პრესინაფსურ უჯრედში ნეიროტრანსმიტერების გამოთავისუფლებას იწვევს. ნეიროტრანსმიტერი მოლეკულები კვეთენ სინაფსს და პოსტსინაფსური უჯრედის მემბრანის რეცეპტორებს უკავშირდებიან, რითიც მას გადასცემენ ამგზნებ ან დამთრგუნველ სიგნალს.
ამგვარად, მესამე მთავარ ნეირონულ ფუნქციას, სამიზნე უჯრედებს გადასცენ ინფორმაცია, აქსონი და აქსონის ტერმინალები ასრულებენ. ერთ ნეირონს შეუძლია როგორც მრავალი პრესინაფსური ნეირონისგან შემომავალი სიგნალების მიღება, ისევე განსხვავებული აქსონის ტერმინალების მეშვეობით მრავალ პოსტსინაფსურ ნეირონთან სინაფსური კავშირის წარმოქმნა.
ნეირონთა სახესხვაობები
ნეირონთა უმეტესობა ერთსა და იმავე მთავარ სტრუქტურულ გეგმას მიუყვება, თუმცა ინდივიდუალური ნეირონების სტრუქტურა სხვადასხვაგვარია და მორგებულია მოცემული ნეირონის (ან ნეირონთა კლასის) იმ სპეციფიკურ ფუნქციაზე, რომლის შესრულებაც მას ევალება. ნეირონთა განსხვავებული ტიპები გამოირჩევიან ზომისა და ფორმის დიდი მრავალფეროვნებით, რაც გასაგებიცაა, ვინაიდან ნერვული სისტემა უაღრესად კომპლექსურია და უზარმაზარი რაოდენობის სხვადასხვა სამუშაოს ასრულებს.
მაგალითად, სპეციალიზებული ნეირონები, პურკინეს უჯრედები , გვხვდება ტვინის იმ რეგიონში, რომელსაც ნათხემი ეწოდება. პურკინეს უჯრედებს მეტად კომპლექსური დენდრიტული ხე აქვთ, რომელიც მათ ძალიან დიდი ოდენობის სინაფსური შემომავალი სიგნალების მიღების — და ინტეგრების — საშუალებას აძლევს, როგორც ეს ზემოთაა ნაჩვენები. ნათხემში არსებული ნეირონების სხვა ტიპები გამოირჩევიან თავისებური ფორმებით.
მსგავსად ამისა, ნეირონები სიგრძეშიც საკმაოდ მრავალფეროვანნი არიან. მართალია, მრავალი ნეირონი პატარაა, მაგრამ მოტორული ნეირონების აქსონები, რომლებიც ზურგის ტვინიდან თქვენს ფეხის თითებამდე არიან გადაჭიმულნი და მათ ინერვირებენ, ზოგჯერ მთელი ერთი მეტრის სიგრძისანიც კი არიან (ან უფრო გრძელებიც, მაგალითად, ისეთ კალათბურთელებში, როგორებიც არიან მაიკლ ჯორდანი, ლებრონ ჯეიმზი და იაო მინი!)
ფორმების მრავალფეროვნების კიდევ ერთი მაგალითია სენსორული ნეირონები: მრავალ სენსორულ ნეირონში აქსონსა და დენდრიტებს შორის მორფოლოგიური განსხვავებები ბუნდოვანია. მიელინის გარსით დაფარული ერთი მორჩი ტოვებს უჯრედის სხეულს და იყოფა ორ ნაწილად. მათგან ერთ-ერთი მიემართება ზურგის ტვინში ინფორმაციის გადასაცემად, მეორე კი პერიფერიაში არსებულ სენსორულ რეცეპტორებთან, რათა მიიღოს ინფორმაცია.
ნეირონები ქმნიან ქსელებს
მხოლოდ ერთი ნეირონი მარტო ბევრს ვერაფერს გახდება და ნერვული სისტემის ფუნქციონირება ერთად მოქმედი ნეირონების ჯგუფებზეა დამოკიდებული. ცალკეული ნეირონები უკავშირდებიან სხვა ნეირონებს, რათა ააგზნონ ან დათრგუნონ მისი აქტივობა, რითიც ისინი წარმოქმნიან წრეებს, რომლებსაც შეუძლია შემომავალი ინფორმაციის დამუშავება და მასზე რეაგირების მოხდენა. ნეირონული წრეები ზოგჯერ ძალიან მარტივია და მხოლოდ რამდენიმე ნეირონისგან შედგება, ზოგჯერ კი ისინი მოიცავს უფრო კომპლექსურ ნეირონულ ქსელებს.
მუხლის რეფლექსი
ყველაზე მარტივი ნეირონული ქსელები ისინია, რომლებიც საფუძვლად უდევს კუნთების დაჭიმვის საპასუხო რეაქციებს, მაგალითად, მუხლის რეფლექსს (იგივე პატელური რეფლექსი), რომელიც მაშინ აქტიუროდება, როდესაც ვიღაც თქვენი მუხლის ქვემოთ არსებულ მყესს (პატელურ, კვირისტავის მყესს) ურტყამს ჩაქუჩით. მყესზე მსუბუქი და სწრაფი დარტყმა ჭიმავს ბარძაყის ოთხთავა კუნთს, რაც მის მაინერვირებელ სენსორულ ნეირონებს „ანთებს“.
ამ სენსორული ნეირონებიდან გამომავალი აქსონები გადაჭიმულია ზურგის ტვინამდე, სადაც ისინი უკავშირდებიან მოტორულ ნეირონებს, რომლებიც კავშირს ამყარებენ ოთხთავა კუნთთან, ანუ ინერვირებენ მას. ეს სენსორული ნეირონები ამგზნებ სიგნალს აგზავნიან მოტორულ ნეირონებთან, რაც მათ „ანთებასაც“ იწვევს. მოტორული ნეირონები, თავის მხრივ, ასტიმულირებენ ოთხთავა კუნთს, შეიკუმშოს და გაასწოროს მუხლი. მუხლის რეფლექსის დროს განსაზღვრული კუნთის სენსორული ნეირონები უშუალოდ უკავშირდებიან იმავე კუნთის მაინერვირებელ მოტორულ ნეირონებს, რაც მისი დაჭიმვის შემდეგ მისსავე შეკუმშვას იწვევს.
ოთხთავა კუნთის სენსორული ნეირონები აგრეთვე მონაწილეობენ იმ ნეირონულ წრეში, რომელიც იწვევს მუხლქვეშა მყესის — იმ კუნთის, რომელიც ოთხთავა კუნთის ანტაგონისტია (საპირისპიროა) — მოდუნებას. უშინაარსო იქნებოდა, ოთხთავა კუნთის სენსორულ ნეირონებს რომ მუხლქვეშა მყესის მოტორული ნეირონები გაეაქტიურებინა, რადგან ამგვარად მუხლქვეშა მყესი დაიჭიმებოდა და ოთხთავა კუნთის დაჭიმვა გართულდებოდა. ნაცვლად ამისა, ოთხთავა კუნთის სენსორული ნეირონები ირიბად უკავშირდებიან მუხლქვეშა მყესის მოტორულ ნეირონებს დამთრგუნველი ინტერნეირონის მეშვეობით. ინტერნეირონის აქტივაცია მუხლქვეშა მყესის მაინერვირებელი მოტორული ნეირონების დათრგუნვას იწვევს, რაც ამ კუნთს ადუნებს.
ოთხთავა კუნთის სენსორული ნეირონები უბრალოდ კი არ მონაწილეობენ ამ რეფლექსურ წრეში, არამედ ისინი აგრეთვე ინფორმაციას უგზავნიან თავის ტვინს, რაც თქვენ საშუალებას გაძლევთ, მიხვდეთ, რომ ვიღაცამ თქვენს მყესს მსუბუქად და სწრაფად ჩაარტყა ჩაქუჩი, და ამაზე საპასუხო რეაქცია იქონიოთ („რატომ გააკეთე ეს?“). მართალია, ზურგის ტვინის წრეებს შეუძლია მუხლის რეფლექსის მსგავსი მარტივი ქცევების შუამავლობა, მაგრამ სენსორული სტიმულის გაცნობიერებულად აღქმის უნარი — ნერვული სისტემის ყველა სხვა მნიშვნელოვან ფუნქციასთან ერთად — დამოკიდებულია თავის ტვინში არსებულ უფრო კომპლექსურ ნეირონულ ქსელებზე.
გლიური უჯრედები
ამ სტატიის დასაწყისში ჩვენ ვთქვით, რომ ნერვული სისტემა ორი ტიპის უჯრედებისგან შედგებოდა, ნეირონებისა და გლიებისგან, რომელთა შორისაც ნეირონები ნერვული სისტემის საბაზო ფუნქციურ ერთეულებს წარმოადგენენ, გლიები კი მათი ხელშემწყობის როლს ასრულებენ. როგორი მნიშვნელოვანნიც არიან მეორეხარისხოვანი როლის შემსრულებლები ფილმის წარმატებისთვის, ისეთივე აუცილებელია გლიების არსებობა ნერვული სისტემის ფუნქციონირებისთვის. მეტიც, თავის ტვინში ნეირონებზე ბევრად მეტი გლიური უჯრედია.
ზრდასრული ხერხემლიანი ორგანიზმის ნერვულ სისტემაში გლიური უჯრედების ოთხი მთავარი ტიპი არსებობს. მათგან სამი: ასტროციტები, ოლიგოდენდროციტები და მიკროგლიები — მხოლოდ ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში (ცნს-ში) გვხვდება, ხოლო მეოთხე, შვანის უჯრედები — მხოლოდ პერიფერიულ ნერვულ სისტემაში (პნს-ში).
გლიას სახეობები და მათი ფუნქციები
ასტროციტები გლიური უჯრედების ყველაზე ხშირი სახეობაა. პრინციპში, მთელს ტვინში უჯრედების უმრავლესობა ასტროციტია! ასტროციტების სხვადასხვა ტიპი არსებობს და მათ ბევრი ფუნქცია აქვთ. ისინი ტვინში სისხლის მიმოქცევას არეგულირებენ, ნეირონების გარემომცველი სითხის შემადგენლობას არეგულირებენ და ასევე დიდ როლს თამაშობენ სინაფსზე ნეირონებს შორის კომუნიკაციაში. განვითარების დროს, ასტროციტები ნეირონებს დანიშნულების ადგილებისკენ გზის გაგნებაში ეხმარებიან; მათ ასევე წვლილი შეაქვთ ჰემატოენცეფალური ბარიერის ფორმირებაში, რომელიც ტვინს იცავს სისხლში არსებული პოტენციურად ტოქსიკური ნივთიერებებისგან.
მიკროგლიები დაკავშირებულნი არიან იმუნური სისტემის მაკროფაგებთან. ისინი „ლეშის მჭამელებივით“ მოქმედებენ და ანადგურებენ მკვდარ უჯრედებსა და სხვა ნარჩენებს.
ცნს-ის ოლიგოდენდროციტებსა და პნს-ის შვანის უჯრედებს ერთი და იგივე ფუნქცია აქვთ. გლიური უჯრედების ეს ორივე ტიპი წარმოქმნის მიელინს, საიზოლაციო ნივთიერებას, რომელიც მრავალი ნეირონის აქსონის გარშემო წარმოქმნის გარსს. მიელინი მკვეთრად ზრდის აქსონის სიგრძეზე მოქმედების პოტენციალის გადაადგილების სიჩქარეს და იგი საკვანძო როლს ასრულებს ნერვული სისტემის ფუნქციონირებაში.
გლიების სხვა ტიპები (ოთხი ძირითადი ტიპის გარდა) მოიცავს თანამგზავრ გლიურ უჯრედებსა და ეპენდიმურ უჯრედებს.
თანამგზავრი (სატელიტური) გლიური უჯრედები ფარავენ პნს-ის ნერვულ კვანძებში არსებულ ნეირონთა უჯრედის სხეულებს. ვარაუდობენ, რომ თანამგზავრი გლიური უჯრედები ნეირონთა ფუნქციონირებას უწყობენ ხელს და დამცავი ბარიერივით მოქმედებენ, თუმცა მათი როლი ჯერ კიდევ არ არის ბოლომდე შესწავლილი.
ეპენდიმურ უჯრედებს, რომლებიც თავის ტვინის პარკუჭებსა და ზურგის ტვინის ცენტრალურ არხზე მწკრივდებიან, აქვთ თმის მსგავსი წამწამები, რომლებიც ხელს უწყობს პარკუჭებსა და ცენტრალურ არხში არსებული ცერებროსპინალური (თავზურგტვინის) სითხის მიმოქცევას.
გსურთ, შეუერთდეთ დისკუსიას?
რომელი ტიპის ნეიორინს აქსონი არ არის დაფარული მიელინის გარსით(1 მოწონება)- ზოგიერთ რეფლექსურ რკალში არის ერთი, სხვაში კი რამდენიმე ჩართული ნეირონი. რომელი რეფლექსი გამოიწვევს ორგანოს უფრო სწრაფ ამოქმედებას სტიმულის საპასუხოდ?(1 მოწონება)