If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

თუ ვებფილტრს იყენებთ, დარწმუნდით, რომ *.kastatic.org და *.kasandbox.org დომენები არ არის დაბლოკილი.

ძირითადი მასალა

კურსი: მერვე კლასი > თემა 1

გაკვეთილი 10: სტანდარტულად ჩაწერილი რიცხვების არითმეტიკა

სამი რიცხვის გამრავლება სტანდარტული ჩანაწერის საშუალებით

ძალიან დიდი ან ძალიან პატარა რიცხვების გამრავლება ბევრად მარტივია სტანდარტული ჩანაწერის გამოყენებისას. ამ ვიდეოში ნაჩვენებია სტანდარტულად ჩაწერილი სამი რიცხვის გამრავლების მაგალითი. შემქმნელია სალ ხანი და ტექნოლოგიისა და განათლების მონტერეის ინსტიტუტი.

გსურთ, შეუერთდეთ დისკუსიას?

პოსტები ჯერ არ არის.
გესმით ინგლისური? დააწკაპუნეთ აქ და გაეცანით განხილვას ხანის აკადემიის ინგლისურენოვან გვერდზე.

ვიდეოს აღწერა

გვთხოვენ გავამრავლოთ 1,45-ჯერ ათი მერვე ხარისხში ცხრაჯერ ათი მინუს მეთორმეტე ხარისხზე და გავამრავლოთ 3,01-ჯერ 10 უარყოფით მეხუთე ხერისხზე და გამოვსახოთ ნამრავლი ათწილადისა და სტანდარტული ჩანაწერის სახით. ეს არის 1,45-ჯერ ათი მერვე ხარისხში, ფრჩხილების ასე დაწერაც შემეძლო, მაგრამ გამრავლების სხვა სახით ჩაწერას ვაპირებ. გამრავლებული 9,2-ჯერ ათი უარყოფით მეთორმეტე ხარისხში და შემდეგ გამრავლებული 3,01-ჯერ ათი უარყოფით მეხუთე ხარისხში. ასეთი ჩაწერა ნიშნავს, რომ ვაპირებ გავამრავლო ეს გამოსახულება ამ გამოსახულებაზე და შემდეგ ამ გამოსახულებაზე. და რადგან ყველაფერი დაკავშირებულია გამრავლებით, არ აქვს მნიშვნელობა რა თანმიმდევრობით გავამრავლებთ. ამიტომ, შემიძლია გადავცვალო თანრიგი. ეს იგივეა, რაც 1,45 გამრავლებული 9,2-ჯერ 3,01-ჯერ ათი მერვე ხარისხში. მოდით, ამას იისფერით დავწერ. გამრავლებული ათი მერვე ხარისხში გამრავლებული ათზე მინუს 12-ე ხარისხში და გამრავლებული ათზე უარყოფით მეხუთე ხარისხში. ეს გამოსადეგია რადგან ახლა აქ მაქვს ათის ყველა ხარისხი. ამის ირგვლივ შემიძლია დავსვა ფრჩხილები. მაქვს ხარისხის გარეშე მყოფი ათები აქ. შეგვიძლია ეს გავამარტივოთ. თუ მაქვს აქ იგივე ფუძე ათი, შემიძლია ხარისხის მაჩვენებლების შეკრება. ეს იქნება ათი რვას მინუს 12 მინუს ხუთ ხარისხში. შემდეგ, ყველაფერი რაც მარცხნივაა, მოდით კალკულატორს გამოვიტან-- მაქვს 1,45. შეგიძლიათ ხელითაც შეასრულოთ, მაგრამ ასე უფრო სწრაფია და ნაკლებად დაუშვებთ შეცდომას, გამრავლებული 9,2 გამრავლებული 3,01-ზე, რაც არის 40,1534-ის ტოლი. ეს ტოლია 40,1534-ის. და რა თქმა უნდა, ეს იქნება გამრავლებული ათზე რაღაც ხარისხში. და თუ გავამარტივებთ ხარისხის მაჩვენებელს, მივიღებთ 40,1534-ჯერ ათს რვას მინუს 12 და მინუს ხუთ ხარისხში, ანუ მინუს მეცხრე ხარისხში მივიღებთ ათს მინუს მეცხრე ხარისხში. შეიძლება იფიქროთ, რომ ეს უკვე სტანდარტული ჩანაწერის სახითაა ჩაწერილი, რადგან რაღაც რიცხვს ვამრავლებთ ათზე რაღაც ხარისხში, მაგრამ ეს არი არის ოფიციალური სტანდარტული ჩანაწერი. რადგან, ეს რომ სტანდარტული ჩანაწერი იყოს ეს რიცხვი, აი აქ, უნდა იყოს მეტი ან ტოლი ერთზე და ნაკლები ათზე. და ეს, აშკარად, არ არის ათზე ნაკლები. სინამდვილეში, სტანდარტული ჩანაწერისთვის, აქ არა ნულის ტოლი ციფრი გვჭირდება. შემდეგ უნდა მოდიოდეს ათწილადი და შემდეგ ყველაფერი დანარჩენი. გვჭირდება არა ნულის ტოლი ციფრი. აქ აშკარად გვაქვს ორი ციფრი. ეს არის მეტი ან ტოლი ათზე. თქვენ გჭირდებათ, რომ ეს ნაკლები იყოს ათზე და მეტი ან ტოლი ერთის. საუკეთესო გზაა, ეს ჩავწეროთ სტანდარტული ჩანაწერის სახით. ეს იგივეა, რაც 4,01534-ჯერ ათი. ამის შესასრულებლად ერთ-ერთი გზა შემდეგია: გადავიდეთ 40-დან 4-ზე. ამისთვის მძიმე მარცხნივ უნდა გადმოვიტანოთ. 40-დან 4-ზე გადასვლისას, მძიმის მარცხნივ გადატანა ათზე გაყოფას ნიშნავს. ამიტომ დავგჭირდება ათზე გამრავლება, რათა ყველაფერი თანაბარი იყოს. გაყავით ათზე და შემდეგ გაამრავლეთ ათზე. ამის მეორენაირი ჩაწერა შემდეგნაირად შეგვიძლია: არის 4,0 და ყველაფერი ეს გამრავლებული ათზე იქნება 40,1534. მივიღებთ ოთხი მთელი ეს ყველაფერი გამრავლებული ათზე პირველ ხარისხში. ეს იგივეა, რაც ათი გამრავლებული ამაზე და გამრავლებული ათზე მინუს მეცხრე ხარისხში და შემდეგ კიდევ ერთხელ, ათის ხარისხები, ეს იქნება ათი პირველ ხარისხში გამრავლებული ათზე მინუს მეცხრე ხარისხში, ეს იქნება ათი მინუს მერვე ხარისხში. ისევ გვაქვს 4,01534-ჯერ ათი მინუს მერვე ხარისხში. ეს არის სტანდარტული ჩანაწერი. ეს უნდა გამოგვესახა, როგორც ათწილადის ასევე სტანდარტული ჩანაწერის სახით. ათწილადის სახით ჩაწერისას ამის გამრავლება, გაშლა მოგვეთხოვება. ამის შესასრულებლად ამოვიწეროთ ეს ციფრები. გვაქვს 4, 0, 1, 5, 3, 4. შევხედოთ ამ რიცხვს, ამ ათწილადით დავიწყებ. ყოველთვის, როდესაც ვამრავლებთ ათზე ან ვყოფთ ათზე მინუს ერთ ხარისხში, მძიმე ერთით მარცხნივ გადაგვაქვს. ათზე მინუს ერთ ხარისხში გამრავლება იგივეა, რაც ათზე გაყოფა. და ამიტომ გადმოგვაქვს მძიმე ერთით მარცხნივ. აქ ვამრავლებთ ათზე უარყოფით მერვე ხარისხში. ან შეგიძლიათ ვთქვათ ვყოფთ ათის მერვე ხარისხზე. ამიტომ მჭირდება მძიმე რვაჯერ გადმოვიტანო მარცხნივ. ამის დამახსოვრების ერთი გზაა: ნახეთ, ეს ძალიან, ძალიან, ძალიან, ძალიან პატარა რიცხვია. თუ ამას გავამრავლებ, მივიღებ კიდევ უფრო პატარა რიცხვს. ამიტომ აჯობებდა მძიმე მარცხნივ გადამეტანა. დადებითი რვის შემთხვევაში, ეს ძალიან დიდი რიცხვი იქნებოდა. გამოდის, რომ თუ ვამრავლებ ათზე დიდ ხარისხში, გადავიტან მძიმეს მარჯვნივ. ეს 4,01534-ზე უფრო პატარა რიცხვი უნდა გახდეს. ამიტომაც, მძიმე რვაჯერ გადამაქვს მარცხნივ. ერთხელ გადავიტან მძიმეს მარცხნივ და დავუმატებ კიდევ შვიდ ნულს. ვამატებ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ნულს. და დავსვამ ნულს მძიმის წინაც, რომ უფრო თვალსაჩინო გახდეს. ავღნიშნავ, თუ ამ ციფრსაც ჩათვლით, ჯამში გამომდის ტვა ციფრი. მაქვს შვიდი ნული და ეს ციფრი, გამოგვდის რვა ციფრი. გავიმეოროთ, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. ამის გასაკეთებლად საუკეთესო გზაა: დავიწყოთ მძიმიდან, აი აქ, და გადმოვიტანოთ ის 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8-ჯერ. ეს არის რაც ხდება ათზე უარყოფით მერვე ხარისხში გამრავლებისას. მივიღეს ეს რიცხვი. ასეთი რიცხვის დანახვისას ვხვდებით, თუ რატომაა საჭირო ტანდარტული ჩანაწერი. ის უფრო მარტივია, ნაკლებ ადგილს იკავებს და დაწერისთანავე გვექმნება წარმოდგენა რიცხვის სიდიდეზე. ეს უფრო რთული დასაწერია. შეიძლება გამოგრჩეთ ან პირიქით ზედმეტი ნული დაწეროთ. ამ შემთხვევაში, რიცხვის სიდიდის გასარკვევად, უნდა ვთვალოთ ნულები. გვაქვს 1,2 ,3 ,4 ,5 ,6, 7 ნული და გვაქვს ეს ციფრიც, აი აქ. მას მივყავართ მერვე ნულთან. მაგრამ ეს უფრო რთულად გამოიყურება, ვიდრე სტანდარტული ჩანაწერის შემთხვევაში.