If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

თუ ვებფილტრს იყენებთ, დარწმუნდით, რომ *.kastatic.org და *.kasandbox.org დომენები არ არის დაბლოკილი.

ძირითადი მასალა

ალგებრა (ყველა მასალა)

კურსი: ალგებრა (ყველა მასალა) > თემა 7

გაკვეთილი 15: ფუნქციების შედგენა (ალგებრა - მეორე დონე)

ფუნქციების შედგენა

გადახედეთ მაგალითებს, ახსნებს და სავარჯიშოებს, რომ გაიგოთ, როგორ იპოვოთ და შეაფასოთ შედგენილი ფუნქციები.
ორი მოცემული ფუნქციის გაერთიანება ისე შეგვიძლია, რომ ერთი ფუნქციის მნიშვნელობა მეორის არგუმენტი გახდეს. ეს მოქმედება განსაზღვრავს შედგენილ ფუნქციას. მოდით, ვნახოთ, თუ რას ნიშნავს ეს!

შედგენილი ფუნქციების გამოთვლა

მაგალითი

თუ f, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, 3, x, minus, 1 და g, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, cubed, plus, 2, მაშინ რას უდრის f, left parenthesis, g, left parenthesis, 3, right parenthesis, right parenthesis?

ამოხსნა

f, left parenthesis, g, left parenthesis, 3, right parenthesis, right parenthesis–ის გამოთვლის ერთი გზა არის „შიგნიდან გარეთ" მუშაობა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მოდით, ჯერ გამოვთვალოთ g, left parenthesis, 3, right parenthesis და შემდეგ შედეგი f–ში ჩავსვათ, რომ ვიპოვოთ პასუხი.
მოდით, გამოვთვალოთ g, left parenthesis, 3, right parenthesis.
g(x)=x3+2g(3)=(3)3+2                   ჩასვით x=3.=29\begin{aligned}g(x)&=x^3+2\\\\ g(3)&=({3})^3 +2~~~~~~~~~~~~~~~~~~~\small{\gray{\text{ჩასვით }x={3.}}}\\\\ &={29}\end{aligned}
რადგან g, left parenthesis, 3, right parenthesis, equals, 29, მაშინ f, left parenthesis, g, left parenthesis, 3, right parenthesis, right parenthesis, equals, f, left parenthesis, 29, right parenthesis.
ახლა მოდით, გამოვთვალოთ f, left parenthesis, 29, right parenthesis.
f(x)=3x1f(29)=3(29)1               ჩასვით x=29.=86\begin{aligned}f(x)&=3x-1\\\\ f( {{29}})&=3({29}) - 1~~~~~~~~~~~~~~~\small{\gray{\text{ჩასვით }x= {29.}}}\\\\ &={86}\\\\ \end{aligned}
აქედან გამომდინარეობს, რომ f, left parenthesis, g, left parenthesis, 3, right parenthesis, right parenthesis, equals, f, left parenthesis, 29, right parenthesis, equals, 86.

შედგენილი ფუნქიის პოვნა

ზედა მაგალითში g ფუნქციამ 3 აქცია 29–ად და შემდეგ f ფუნქციამ 29 აქცია 86–ად. მოდით, ვიპოვოთ ფუნქცია, რომელიც 3–ს პირდაპირ 86–ად აქცევს.
ამის გასაკეთებლად საჭიროა ორი ფუნქციის კომპოზიცია, რომ ვიპოვოთ f, left parenthesis, g, left parenthesis, x, right parenthesis, right parenthesis.

მაგალითი

რას უდრის f, left parenthesis, g, left parenthesis, x, right parenthesis, right parenthesis?
ცნობისთვის, დაიმახსოვრეთ, რომ f, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, 3, x, minus, 1 და g, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, cubed, plus, 2.

ამოხსნა

თუ უფრო ახლოდან დავაკვირდებით f, left parenthesis, start color #ca337c, g, left parenthesis, x, right parenthesis, end color #ca337c, right parenthesis გამოსახულებას, დავინახავთ, რომ start color #ca337c, g, left parenthesis, x, right parenthesis, end color #ca337c არის f ფუნქციის არგუმენტი. ასე რომ, მოდით start color #ca337c, g, left parenthesis, x, right parenthesis, end color #ca337c ჩავსვათ f ფუნქციაში ყველგან, სადაც დავინახავთ start color #0c7f99, x, end color #0c7f99–ს.
f(x)=3x1f(g(x))=3(g(x))1\begin{aligned}f(\blueE x)&=3\blueE x-1\\\\ f(\maroonD{g(x)}) &= 3(\maroonD{g(x)})-1 \\ \end{aligned}
რადგან g, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, cubed, plus, 2, g, left parenthesis, x, right parenthesis–ის ნაცვლად შეგვიძლია, ჩავსვათ x, cubed, plus, 2.
f(g(x))=3(g(x))1=3(x3+2)1=3x3+61=3x3+5\begin{aligned}{f(g(x))}&=3(g(x))-1 \\\\ &=3({x^3+2})-1 \\\\ &=3x^3+6-1\\\\ &=3x^3+5 \end{aligned}
ამ ახალმა ფუნქიამ 3 პირდაპირ 86–ად უნდა აქციოს. მოდით, შევამოწმოთ, ასეა თუ არა.
f(g(x))=3x3+5f(g(3))=3(3)3+5=86\begin{aligned} f( g(x))&= 3x^3+5\\ \\ f( g( 3))&= 3( 3)^3+5 \\\\ &= {86} \end{aligned}
შესანიშნავია!

მოდით, ვივარჯიშოთ

ამოცანა 1

f, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, 3, x, minus, 1
g, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, cubed, plus, 2
გამოთვალეთ g, left parenthesis, f, left parenthesis, 1, right parenthesis, right parenthesis.
  • თქვენი პასუხი უნდა იყოს
  • მთელი რიცხვი, როგორიცაა 6
  • გამარტივებული წესიერი წილადი, მაგალითად 3, slash, 5
  • გამარტივებული არაწესიერი წილადი, მაგალითად 7, slash, 4
  • შერეული რიცხვი, როგორიცაა 1, space, 3, slash, 4
  • ზუსტი ათწილადი, მაგალითად 0, point, 75
  • pi-ს ჯერადი, როგორიცაა 12, space, start text, p, i, end text ან 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text

ამოცანა 2

m, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, 3, x, minus, 2
n, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, plus, 4
იპოვეთ m, left parenthesis, n, left parenthesis, x, right parenthesis, right parenthesis.

შედგენილი ფუნქციები: ფორმალური განმარტება

ზედა მაგალითში ჩვენ ვიპოვეთ და გამოვთვალეთ შედგენილი ფუნქცია.
ზოგადად, რომ გამოვთვალოთ f და g ფუნქციების კომპოზიცია, შეგვიძლია, დავწეროთ f, circle, g, რაც იკითხება, როგორც „f და g" ფუნქციების კომპოზიცია. ეს კომპოზიცია განისაზღვრება შემდეგი წესით:
left parenthesis, f, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, f, left parenthesis, g, left parenthesis, x, right parenthesis, right parenthesis
ქვემოთ მოცემული დიაგრამა გვაჩვენებს left parenthesis, f, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, x, right parenthesis–სა და f, left parenthesis, g, left parenthesis, x, right parenthesis, right parenthesis–ს შორის დამოკიდებულებას.
ახლა მოდით, ახალი განსაზღვრების გათვალისწინებით დავაკვირდეთ სხვა მაგალითს.

მაგალითი

g, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, plus, 4
h, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, x, squared, minus, 2, x
იპოვეთ left parenthesis, h, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, x, right parenthesis და left parenthesis, h, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, minus, 2, right parenthesis.

ამოხსნა

left parenthesis, h, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, x, right parenthesis შეგვიძლია, ვიპოვოთ შემდეგნაირად:
(hg)(x)=h(g(x))განსაზღვრეთ.=(g(x))22(g(x))ჩასვითg(x) x-ის ნაცვლად  ფუნქციაში h.=(x+4)22(x+4)ჩაანაცვლეთx+4 g(x)-ს .=x2+8x+162x8გადაანაწილეთ.=x2+6x+8გააერთიანეთ მსგავსი წევრები.\begin{aligned}(h\circ g)(x)&=h(g(x))&\small{\gray{\text{განსაზღვრეთ.}}}\\\\ &=(g(x))^2-2(g(x))&\small{\gray{\text{ჩასვით} g(x) \text{ x-ის ნაცვლად } \text{ ფუნქციაში }h.}}\\\\ &=({x+4})^2 -2({x+4})&\small{\gray{\text{ჩაანაცვლეთ} x+4 \text{ g(x)-ს }.}}\\\\ &=x^2+8x+16-2x-8&\small{\gray{\text{გადაანაწილეთ.}}}\\\\ &=x^2+6x+8&\small{\gray{\text{გააერთიანეთ მსგავსი წევრები.}}}\end{aligned}
რადგან ახლა გვაქვს h, circle, g ფუნქცია, შეგვიძლია x–ის ნაცვლად ჩავსვათ minus, 2, რომ ვიპოვოთ left parenthesis, h, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, minus, 2, right parenthesis.
(hg)(x)=x2+6x+8(hg)(2)=(2)2+6(2)+8=412+8=0\begin{aligned}(h\circ g)(x)&=x^2+6x+8\\\\ (h\circ g)(-2)&=(-2)^2+6(-2)+8\\\\ &=4-12+8\\\\ &=0\\\\ \end{aligned}
რა თქმა უნდა, left parenthesis, h, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, minus, 2, right parenthesis–ის პოვნა h, left parenthesis, g, left parenthesis, minus, 2, right parenthesis, right parenthesis–ის გამოთვლითაც შეგვეძლო. ეს ქვემოთაა ნავენები:
(hg)(2)=h(g(2))=h(2)        რადგან g(2)=2+4=2=0             რადგან h(2)=222(2)=0\begin{aligned}(h\circ g)(-2)&=h(g(-2))\\\\ &=h(2)~~~~~~~~\small{\gray{\text{რადგან }g(-2)=-2+4=2}}\\\\ &=0~~~~~~~~~~~~~\small{\gray{\text{რადგან }h(2)=2^2-2(2)=0}}\\\\ \end{aligned}
ქვედა დიაგრამა გვაჩვენებს left parenthesis, h, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, minus, 2, right parenthesis–ის და h, left parenthesis, g, left parenthesis, minus, 2, right parenthesis, right parenthesis–ის დამოკიდებულებას.
აქ ვხედავთ, რომ g ფუნქცია minus, 2–ს აქცევს 2–ად და რომ h ფუნქცია 2–ს აქცევს 0–ად, ხოლო h, circle, g ფუნქცია minus, 2–ს პირდაპირ აქცევს 0–ად.

ახლა მოდით, ვივარჯიშოთ რამდენიმე ამოცანაზე

ამოცანა 3

f, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, 3, x, minus, 5
g, left parenthesis, x, right parenthesis, equals, 3, minus, 2, x
გამოთვალეთ left parenthesis, g, circle, f, right parenthesis, left parenthesis, 3, right parenthesis.
  • თქვენი პასუხი უნდა იყოს
  • მთელი რიცხვი, როგორიცაა 6
  • გამარტივებული წესიერი წილადი, მაგალითად 3, slash, 5
  • გამარტივებული არაწესიერი წილადი, მაგალითად 7, slash, 4
  • შერეული რიცხვი, როგორიცაა 1, space, 3, slash, 4
  • ზუსტი ათწილადი, მაგალითად 0, point, 75
  • pi-ს ჯერადი, როგორიცაა 12, space, start text, p, i, end text ან 2, slash, 3, space, start text, p, i, end text

მე–4 და მე–5 ამოცანებში ვთქვათ, რომ f, left parenthesis, t, right parenthesis, equals, t, minus, 2 და g, left parenthesis, t, right parenthesis, equals, t, squared, plus, 5.

ამოცანა 4

იპოვეთ left parenthesis, g, circle, f, right parenthesis, left parenthesis, t, right parenthesis.

ამოცანა 5

იპოვეთ left parenthesis, f, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, t, right parenthesis.

რთული ამოცანა

y, equals, f, left parenthesis, x, right parenthesis–ისა და y, equals, g, left parenthesis, x, right parenthesis–ის გრაფიკები ნაჩვენებია ქვემოთ მოცემულ ბადეზე.
ჩამოთვლილთაგან ყველაზე მეტად რომელი უახლოვდება left parenthesis, f, circle, g, right parenthesis, left parenthesis, 8, right parenthesis–ის მნიშვნელობას?
აირჩიეთ 1 პასუხი:

გსურთ, შეუერთდეთ დისკუსიას?

პოსტები ჯერ არ არის.
გესმით ინგლისური? დააწკაპუნეთ აქ და გაეცანით განხილვას ხანის აკადემიის ინგლისურენოვან გვერდზე.